Blog

Zoeken

|
Telefoon: 0657033128

Stereotypering in literatuur [2]. Racisme en uitsluiting.

In de Britse krant The Guardian is opiniemaker Nick Cohen de cancelcultuur rondom auteurs zat. Eén van de nieuwe tendensen die leiden tot het ‘cancelen van auteurs’, zo ziet Cohen, is dat personages gezien worden als een verlengstuk van de auteur. Dat een personage uit Sally Rooney's Normal People anti-Aziatische opvattingen heeft, betekent volgens Cohen niet dat Rooney een racist is.

Wat is cancelcultuur?
Eerst even dit, want ik had geen idee wat dit ‘cancelen’ precies inhield. Cohen noemt in zijn opinie kort de doodsbedreigingen naar J.K. Rowling nadat zij op Twitter haar mening deelde over transgenders. Zo kunnen, in haar opinie, alleen vrouwen menstrueren en postte ze vervolgens meer transfobische berichten. Hierop hebben veel mensen kritisch en kwaad gereageerd, doodsbedreigingen gestuurd, maar waren er ook geluiden om de aangekondigde videogame Hogwarts Legacy,  gebaseerd op de Harry Potterserie, te boycotten, en haar boeken te verbranden. Cancelcultuur heeft dus vooral te maken met het sociaal afrekenen van een auteur (of andere kunstenmaker) die zich ongewenst uit of gedraagt. In het geval van Rowling ging het om ongewenste uitingen op sociale media. In het geval van Sally Rooney gaat het, volgen Cohen, om de uitspraken van een personage in haar boek. 

Anti-Aziatische opvattingen in Normal People
In zijn opiniestuk reageert Cohen op een uitspraak van literaire criticus Jessie Tu, die zich stoort aan het gegeven dat Aziatische mensen in Normal People worden gestereotypeerd. Aziatische mensen worden in het boek, aldus Tu, slechts opgevoerd als toeristen die de gangpaden van musea blokkeren. Een personages in het boek zegt bijvoorbeeld: “I don’t know why we’re bothering with Venice – it’s just full of Asians taking pictures of everything”. Tu voelt zich door deze stereotypering uitgesloten. “Normal People should be called White People,’ zo citeert Cohen haar, “because in Rooney’s world, people like me don’t exist”.

Cohen is van mening dat dergelijke racistische uitspraken van een personage gerelativeerd moeten worden. Het personage waar Tu over schrijft, is namelijk Jamie. Een volgens Cohen weerzinwekkende man. Rooney portretteert hem als een verwende, sadistische rijke jongen. Zijn ‘casual racism’, zoals Cohen dit noemt, past daarom volledig bij het personage. Het stomste wat een literaire criticus volgens Cohen kan doen, is de auteur verwarren met haar personages. Daarbij worden de racistische uitspraken van het personage volgens Cohen constant berispt door andere personages. Jessie Tu slaat volgens hem de plank dan ook volledig mis.

Jessie Tu’s kijk op Normal People
Cohen heeft mijns inziens een punt. Het is erg riskant als mensen personages verwarren met de auteur, omdat dit wringt met de artistieke vrijheid. Personages kunnen de meest verschrikkelijke dingen doen en zeggen, maar dat betekent absoluut niet dat de auteur dit ook doet, daartoe in staat is, of dezelfde mening is toegedaan. Maar dat Jessie Tu de auteur verwart met een racistisch personage en daarom zelf racistisch is, klopt in mijn ogen niet.

Tu bekritiseert Rooney’s werk vanuit een feministische, marxistische en etnische bril. Zo is Tu van mening dat Rooney’s werken wit privilege prijzen omdat het vooral gaat over witte mensen die naar elite scholen gaan. Daarbij slapen deze personages vrijwillig met slechte mannen, hebben ze katers over deze slechte mannen, en vragen ze om geslagen te worden tijdens seks omdat dat cool en volwassen overkomt. Volgens Tu zijn de vrouwelijke personages tevens regelmatig depressief, hongeren ze zichzelf uit en zijn ze toegewijd aan het behouden van extreem dunne lichamen en zijn ze neurotische genieën. Om deze redenen kan Tu geen sympathie opbrengen voor de personages in Rooney’s boeken.

In Normal People ziet Tu hetzelfde patroon. Het boek gaat over twee witte, gezonde, mooie heteromensen die piekeren over hoe het is om wit, gezond en hetero te zijn. Het vrouwelijke personage is volgens Tu een loner die in een groot huis woont en zich niet geliefd voelt. Het ergste dat haar ooit is overkomen is dat de jongen die zij leuk vond haar niet meevroeg naar het schoolbal. Het mannelijke personage heeft een angststoornis, weet niet wat hij later wil worden, is een onbegrepen footbalspeler en zijn moeder is een schoonmaakster. Tu kan zich niet identificeren met deze personages en is daarom van mening dat Normal People niet de beste titel is voor het boek. In haar opinie zou de titel White People zou moeten zijn, omdat, zo citeerde ik eerder, “in Rooney’s wereld, mensen zoals ik niet bestaan”. En het is precies die uitspraak die mij raakt en die de kern vormt van Tu’s betoog.

Tu’s opiniestuk gaat niet over het betichten van Sally Rooney als racist. Ik kan mij voorstellen dat mensen daarover vallen, omdat Tu in haar eindalinea’s Rooney wel degelijk verantwoordelijk houdt voor stereotypering en uitsluiting van groepen. Rooney’s succes, zo stelt Tu, rust op haar fanbase, die volgens Tu ook grotendeels bestaat uit liberale witte vrouwen die waarschijnlijk op elitaire privéscholen hebben gezeten en een graad hebben ontvangen van een elitaire universiteit. Daarbij zullen ze volgens Tu nog meer overeenkomsten hebben met de personages zoals veel theedrinken, op uitwisseling gaan in het buitenland waar ze de taal niet spreken, op vakantie gaan in Italië en luxueuze feestjes organiseren. Rooney’s succes is gebaseerd, zo stelt Tu, op de ‘witheid’ van haar personages en een wereld waarin mensen van kleur onzichtbaar zijn.

Rooney is volgens Tu dus geen racist, maar ze heeft wel degelijk een blinde vlek: haar wit privilege. In Tu’s stuk ademt het verlangen naar insluiting van  groepen die vaak worden uitgesloten, en het besef van wit privilege door auteurs en lezers. Als schrijver en letterkundige wil ik Tu eigenlijk alleen maar bedanken voor haar open en eerlijke kritiek. Ze bewijst maar weer hoe belangrijk het is om als schrijver ook buiten je eigen kaders te denken en extra alert te zijn op stereotypering in je eigen werk en dat van een ander. Ik voel mij in ieder geval geroepen om Normal People onder de loep nemen voor één van mijn boekrecensies!

Lees ook mijn vorige blog in de serie: Stereotypering in literatuur. Hoe kun je dit als schrijver voorkomen?

 

Geraadpleegde bronnen:

  • U bevindt zich hier:  
  • Home /
  • Blog /
  • Stereotypering in literatuur [2]. Racisme en uitsluiting.