In het eerste nummer van Schrijven Magazine van 2022 (jaargang 26), geeft redacteur Peter de Rijk tips over hoe details en metaforen je verhalen kunnen verrijken. “Leren observeren”, is de titel, en vooral 'het kijken' staat daarin centraal. ‘Waar het kijken bij een schilder, tekenaar of beeldhouwer vanzelfsprekend lijkt,’ schrijft De Rijk, ‘verwacht je dat het bij een schrijver of dichter minder belangrijk is’. Observatie en aandacht voor de juiste woordkeuze en details zijn volgens De Rijk enorm belangrijk voor een schrijver. In deze blog laat ik zien hoe een thesaurus daarbij kan helpen.
Observeren en beeldend schrijven volgens Peter de Rijk
De Rijk sluit zijn artikel af met de belangrijke tip dat schrijven draait om het alert zijn op je omgeving, op alles wat je omringt, en om daar de juiste woorden bij te vinden. Gebruik hiervoor al je zintuigen en uiteindelijk komt het er volgens De Rijk op neer dat we constant moeten schrijven alsof we op vakantie zijn of ergens asiel hebben gevonden. ‘Met die visie,’ zo eindigt De Rijk, ‘gaan we knallen’. Er schuilt enorm veel waarde in zijn tip. Een verhaal komt mijns inziens echt tot leven als er details worden gebruikt die niet alleen een omgeving zodanig kunnen beschrijven dat het als lezer voelt alsof je erbij bent, maar ook dat personages en hun eigenaardigheden tot hun recht komen. Het gaat dan inderdaad om de illusie van echtheid, zoals De Rijk dat stelt.
Tijdens een workshop in Engeland leerde De Rijk nauwkeurig observeren en sindsdien bezoekt hij iedere locatie die in een roman of verhaal gebruikt gaat worden. Hij neemt foto’s, maar, zo stelt hij: ‘bekijk ik des te meer’. Hierin schuilt mijns inziens een dilemma, want hoe doe je dit als je gewoonweg niet zomaar een locatie kunt bezoeken? Natuurlijk kun je het internet gebruiken wanneer het bijvoorbeeld een locatie in het buitenland betreft en vooral veel foto’s, video’s, sfeerbeschrijvingen en andere verhalen gebruiken. Interview mensen die er zijn geweest en vraag hen zo nauwkeurig mogelijk een bepaalde locatie te beschrijven vanuit alle zintuigen. En als het om fantasy of science fiction gaat, kun je natuurlijk je eigen fantasie gebruiken en zelf details verzinnen.
De thesauri van Writers Helping Writers
Natuurlijk, schrijf ik. Maar zo gemakkelijk vind ik dat persoonlijk niet. Soms heb ik hulp nodig om te bedenken wat voor geluiden ik dan kan horen of welke geuren ik kan ruiken. Waar ik mij dus op moet focussen. Het is voor mij niet eenvoudig om overal zomaar heen te gaan, ook niet in mijn fantasie. Daarom gebruik ik twee thesauri van de Amerikaanse organisatie Writers Helping Writers. Angela Ackerman en Becca Puglisi hebben als missie om schrijvers over de wereld te ondersteunen en te empoweren. Eén van de manieren is het samenstellen van diverse thesauri. Zo hebben ze inmiddels al 9 delen uitgegeven in hun thesaurusserie, waarmee ze schrijvers helpen haarscherpe beschrijvingen neer te zetten. De thesauri zijn ook vooral bedoeld ter inspiratie en alles behalve volledig. Zelf gebruik ik regelmatig The Rural Setting Thesaurus en The Urban Setting Thesaurus om mezelf op weg te helpen in het tot leven brengen van een omgeving.
Het nut van de Rural- en Urban setting thesauri
Het kan dan gaan om hele simpele kamers in het huis, zoals een keuken. Maar als ik daar eenmaal sta en de omgeving observeer, dan denk ik: ‘Ja, ik zíé wel, en ik hoor en ik ruik. Maar wat nu?’. Hoe kan ik deze omgeving tot leven brengen? Het helpt zeker om af te kijken bij andere schrijvers om te zien hoe zij dat doen. Dat is ook één van de waardevolle tips die Peter de Rijk geeft. Maar soms heb je echt even praktische tips nodig en nadrukkelijke voorbeelden van waar je dan precies op kunt letten. Je hebt soms even een duwtje in de rug nodig. De thesauri van Ackerman en Puglisi helpen daarbij. Zo weet ik nu hoe karakteristiek het is als je een memo voor je partner/kind/huisgenoot achterlaat op de koelkast en hoe ik dit kan inzetten. En wat ik kan met het fruit in mijn koelkast dat aan het rotten is en wat dat zegt over mij én mijn partner. Of het feit dat er altijd een afwas in mijn keuken staat van een paar dagen. Deze praktische en gedetailleerde tips, deze concrete duwtjes in de rug, helpen mij als beginnende schrijver vooruit.
De thesauri zijn eenvoudig te verkrijgen
Wat Peter de Rijk schrijft in zijn artikel klopt dus zeker. Details en metaforen brengen je verhaal tot leven. Maar er zijn meerdere manieren waarop je dat kunt doen en thesauri zoals die van Ackerman en Puglisi kunnen daarbij helpen. De thesauri zijn eenvoudig te bestellen via bol.com of Amazon.nl en via de website van Ackerman en Puglisi kun je voorbeelden vinden van de inhoud van alle thesauri die zij inmiddels hebben uitgegeven.